بێزاری پێش سوڕی مانگانە چییە؟ (PMS)
ئەم نەخۆشییە بە بێزاری قۆناغی درەنگانی لوتیالیش ناسراوە. ئەم سێندرۆمە لە نیشانەکانی گۆڕانی باری دەروونی پێکدێت، نیشانەکانی ڕەفتاری وەک گۆڕینی شێوازی خواردن و نیشانە جەستەییەکان وەک ئازاری مەمک و سەرئێشە. ئەم شێوازە نیشانە لە کاتێکی دیاریکراوی سوڕی مانگانەدا ڕوودەدات و بۆ ماوەیەک لە ماوەی نێوان ئەم خولانەدا نامێنێت (کاپلان و سادۆک ٢٠٠٧)
زۆربەی خانمان لە هەفتەکانی پێش سوڕی مانگانەدا نیشانەکانی نەخۆشی پێش سوڕی مانگانەیان وەک ئاوسانی سک و سەرئێشە و ناسکی مەمک هەیە. بەڵام هەندێک جار لەگەڵ نزیکبوونەوەی سوڕی مانگانە هەست بە دڵەڕاوکێ و خەمۆکی و گۆڕانی توندی باری دەروونی دەکەن وە هەندێک لە خانمان بیری خۆکوشتنیان هەیە. نیشانەکانی بێزاری پێش سوڕی مانگانە لە ئافرەتان جیاوازە. ئەم نیشانانە بەزۆری هەفتەیەک یان دوو هەفتە پێش سوڕی مانگانە دەردەکەون و چەند ڕۆژێک دوای دەستپێکردنی سوڕی مانگانە نامێنن. ئەگەر تووشی ئەم نەخۆشییە بوویت، جگە لە ئازاری دڵ و ئاوسانی ئاو، لەوانەیە ئەم نیشانانەی خوارەوەت هەبێت:
- توڕەبوون
- هەستکردن بە نیگەرانی، لە ژێر فشار یان گرژی
- دڵەڕاوکێ و هێرشی ترس و دڵەڕاوکێ
- سەختی تەرکیزکردن
- ماندوێتی و کەمی وزە
- زۆر خواردن یان گۆڕانکاری لە ئارەزووی خواردن
- ژانەسەر
- نەخەوتن
- گۆڕانی باری دەروونی
هۆکاری بێزاری پێش سوڕی مانگانە چییە؟
هۆکاری وردی ئەم نەخۆشییە نازانرێت، بەڵام پێدەچێت کەمبوونەوەی ئاستی هۆرمۆنەکانی ئیسترۆجین و پرۆجسترۆن لە دوای هێلکەدان و پێش سوڕی مانگانە ئەگەری هەبێت. هەروەها گۆڕانکاری لە ئاستی گواستەرە دەمارییەکانی سیرۆتۆنینیش ڕەنگە ڕۆڵی هەبێت. سیرۆتۆنین ماددەیەکی کیمیاییە لە مێشکدا کە باری دەروونی ، برسێتی و خەوتن ڕێکدەخات وە هەروەها ئاستەکەی وەک ئاستی هۆرمۆنەکان لە کاتی سوڕی مانگانەدا دەگۆڕێت
کێ زیاتر تووشی بێزاری پێش سوڕی مانگانە دەبێت؟
ڕێژەیەکی زۆر لە خانمان لەو ڕۆژانەی نزیک لە سوڕی مانگانە تووشی ئازاری جەستەیی و تێکچوونی دەروونی دەبن. ئەم کێشەیە تا ڕادەیەک ئاساییە، بەڵام ئەگەر نیشانەکان توند بوون، ئەوە بە تێکچوون دادەنرێت. ئەگەر ئەم حاڵەتانەی خوارەوەت هەبوو، لەوانەیە زیاتر تووشی ئەم نەخۆشییە بیت:
- دڵەڕاوکێ یان خەمۆکی
- سیندرۆم پێش سوڕی مانگانە
- مێژووی خێزانی نیشانەکانی پێش سوڕی مانگانە یان تێکچوونی باری دەروونی
- مێژووی زەبر و زەنگی سۆزداری یان ڕووداوی سترێسی تر
ئاڵۆزییەکان بێزاری پێش سوڕی مانگانە چییە؟
جگە لەوەی کاریگەری لەسەر کوالیتی ژیانی خانمان دەبێت، پشتگوێخستنی ئەو نیشانانەی پێش سوڕی مانگانە تووشی دەبن، دەتوانێت کێشەیەکی جددی دروست بکات. بێزاری پێش سوڕی مانگانە ئەگەر چارەسەر نەکرێت، دەبێتە هۆی خەمۆکی و لە حاڵەتە توندەکاندا خۆکوشتن. ئەم نەخۆشییە دەتوانێت ببێتە هۆی پەرێشانی سۆزداریی توند و کاریگەری نەرێنی لەسەر پەیوەندییە کەسییەکان و سەرکەوتنی پیشەیی هەبێت.
چۆن بێزاری پێش سوڕی مانگانە بناسینەوە؟
پزیشکەکەت پێداچوونەوە بە تۆمارە پزیشکییەکانت دەکات و نیشانەکانت هەڵدەسەنگێنێت. لەوانەیە پێویستت بە بەدواداچوون و تۆمارکردنی نیشانەکانت بێت بۆ یەک یان دوو سوڕی مانگانە. بۆ دەستنیشانکردنی بێزاری پێش سوڕی مانگانە، پزیشک پێویستی بە لانیکەم پێنج نیشانەی ئەم نەخۆشییە هەیە، لەنێویاندا نیشانەی گۆڕانی باری دەروونی پێویسته. هەروەها بوونی ئاڵۆزییەکانی دیکەی وەک دڵەڕاوکێ، خەمۆکی بۆ دەستنیشانکردنی ئەم نەخۆشییە هەڵدەسەنگێندرێت. چارەسەرکردنی ئەم نەخۆشییە لە زۆربەی ئەو خانمانەی کە تووشی بێزاری پێش سوڕی مانگانە بوون نیشانەکانی کەمدەکاتەوە و دەتوانن زیاتر چێژ لە ژیانیان وەربگرن. قسەکردن لەگەڵ کەسێکی پسپۆڕی تەندروستی دەروونیش ڕەنگە یارمەتیدەر بێت. زۆربەی ئەو ژنانەی کە ئەم نەخۆشییەیان هەیە دوای وەستانی سوڕی مانگانە نیشانەکانیان نامێنێت. لەوانەیە پزیشکەکەت یەکێک یان زیاتر لەم چارەسەرانە بۆ یارمەتیدان لە بەڕێوەبردنی پێشنیار بکات
- دەرمانی دژە خەمۆکی کە پێیان دەوترێت ڕێگریکەری هەڵبژێردراوی وەرگرتنەوەی سیرۆتۆنین بۆ یارمەتیدانی بەڕێوەبردنی ئاستی سیرۆتۆنین لە مێشکدا؛ سێرترالین، فلۆکسیتین و پارۆکسیتین نموونەی ئەم پۆلە دەرمانانەن
- بەکارهێنانی حەبی هۆرمۆنی بۆ کۆنتڕۆڵکردنی لەدایکبوون، وەکوو درۆسپیرینۆن و ئیتینیل ئیسترادیۆل
- گۆڕانکاری لە خۆراکدا وەک کەمکردنەوەی خواردنی هەندێک خۆراک و کافاین. هەروەها خواردنی ڤیتامینەکانی وەک B6 و مەگنیسیۆم لەوانەیە نیشانەکانت کەم بکاتەوە.
- ئازارشکێنە بێ دەرمانەکان بۆ نەهێشتنی گرژبوونی سوڕی مانگانە و ناسکی مەمک و نیشانە جەستەییەکانی تر وەرزشکردن بە بەردەوامی بۆ باشترکردنی باری دەروونی
- تەکنیکەکانی بەڕێوەبردنی سترێس(فشار)، وەک ڕاهێنانی هەناسەدانی قووڵ و مێدیتەیشن
ئایا بێزاری پێش سوڕی مانگانە دەتوانرێت بە شێوەیەکی سروشتی چارەسەر دەکرێت؟
ڕێوشوێن بەبێدەرمان و حەب هەیە بۆ بەڕێوەبردنی نیشانەکانی ئەم نەخۆشییە کە دەتوانێت بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکان یارمەتیدەر بێت. بۆ نموونە دەتوانیت یۆگا بکەیت، مێدیتەیشن تاقی بکەیتەوە، یان بۆ باشترکردنی باری دەروونیت ڕێگەی تر بدۆزیتەوە. هەروەها ئەنجامدانی هەندێک گۆڕانکاری لە خۆراکدا بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکان ڕەنگە یارمەتیدەر بێت. لەسەر هەموو بژاردەکانی چارەسەری بەردەست لەگەڵ پزیشکەکەت دڵنیابە لە گفتوگۆکردن
