کاریگەری خیانەت لەسەر منداڵان
خیانەتی هاوسەر کێشەیەکی هەستیار و ئاڵۆزاە کە کاریگەرییەکی قووڵ لەسەر پەیوەندییەکانی نێوان کەسەکان، بە تایبەتی منداڵان، دروست دەکات. منداڵان، کە بەشێکی هەستیار و بێ‌تاوانی خێزانن، لەوانەیە بە شێوەیەکی جیاواز کاریگەرییە نەرێنییەکانی خیانەت وەربگرن، بە تایبەتی ئەگەر ئاگاداری دۆخەکە بن یان لە ژینگەیەکی پڕ لە ناکۆکی و جیاوازی دابن. كەسانێک کە خیانەت دەکەن ئاستێکی دەروونیی باشیان نییە، کەسێک کە نرخ دابنێت بۆ خۆی و کەسایەتیی، هیچ کات لەگەڵ خۆی درۆ ناکا چوونکە خیانەت کردن واتە درۆکردن لەگەڵ خۆتدا.لەم وتارەدا، بە شێوەیەکی ورد لێکۆڵینەوە لە کاریگەرییە جۆراوجۆرەکانی خیانەت لەسەر منداڵان دەکەین، لە رووی دەروونیی، کۆمەڵایەتی، و هەستیارییەوە، هەروەها رێگاکانی کەمکردنەوەی ئەم کاریگەرییانە و چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ منداڵان لەم دۆخەدا دەخەینەڕوو.
١.کاریگەری دەروونیی لەسەر منداڵان
خیانەتی لە بنەماڵەدا دەتوانێت کاریگەرییەکی قووڵ لەسەر تەندروستی دەوونیی منداڵان دروست بکات. منداڵان، بە تایبەت ئەوانەی کە تەمەنیان بچووکە، لەوانەیە نەتوانن بە تەواوی تێبگەن چی روویداوە، بەڵام هەست بە گۆڕانکاری لە ژینگەی خێزانەکەیان دەکەن. ئەم گۆڕانکارییانە، وەک زیادبوونی ناکۆکی، کەمبوونی سەرنجدانی دایک و باوک لەسەر منداڵان، یان شەڕ و ئاژاوە لە ماڵەکەدا، دەتوانن هۆکارێک بن بۆ دروستبوونی کێشەی دەروونیی لە منداڵاندا.
- کەمبوونی متمانە
یەکێک لە کاریگەرییە سەرەکییەکانی خیانەت لەسەر منداڵان، کەمبوونی متمانەیە بە دایک و باوک و بە کەسانی دیکەیە. منداڵان لەوانەیە هەست بکەن کە دایک و باوکیان فریویان داوە، کە ئەمە دەتوانێت ببێتە هۆی دروستبوونی گومان و ترس لە پەیوەندییەکانی داهاتوویاندا. بۆ نموونە، منداڵێک کە بینەری خیانەتی باوکی بێت، لەوانەیە کەمتر متمانە بە پیاوان بکات یان ترسی ئەوەی هەبێت کە لە داهاتوودا هاوسەرەکەی خیانەتی لێ بکات.
- هەستکردن بە گوناە و شەرم لە منداڵاندا
منداڵان لەوانەیە هەست بە گوناە بکەن و خۆیان بە هۆکاری خیانەتەکە بزانن، تەنانەت ئەگەر ئەوان هیچ پەیوەندییەکیان بە دۆخەکەوە نەبێت. ئەوان لەوانەیە ئەو بیرۆکە بێتە مێشکیانەوە کە ئەگەر باشتر بوونایە یان کێشەیەکیان دروست نەکردایە، خیانەتەکە رووی
نەدایە. هەروەها، شەرم لەوەی کە خێزانەکەیان “جیاوازە” یان “شکاوە”، دەتوانێت کاریگەری لەسەر خۆباوەڕی و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیان هەبێت.
- کێشەی دەروونی وەک سترێس و دڵەڕاوکێ
منداڵان لەوانەیە هەست بە سترێس، دڵەڕاوکێ، یان خەمۆکی بکەن بەهۆی خیانەتەکە لە لایەن باوک یان دایکیانەوە. ئەوان لەوانەیە نەزانن چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم هەستانە بکەن و پێویستیان بە پشتیوانی و ڕێنمایی هەبێت. بۆ نموونە، منداڵێک کە بەردەوام گوێی لە مشتومڕ و ناکۆکی دایک و باوکی دەبێت، لەوانەیە هەست بە ترس و نائارامی بکات، کە ئەمە دەتوانێت کاریگەری لەسەر خەو و چالاکییە رۆژانەکانی هەبێت.
٢. کاریگەری کۆمەڵایەتی لەسەر منداڵان
خیانەت تەنیا کاریگەری لەسەر دەروونیی منداڵان نییە، بەڵکوو دەتوانێت کاریگەری لەسەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان هەبێت. منداڵان لەوانەیە دوور بکەونەوە لە هاوڕێکانیان، کەمتر بەشداری لە چالاکییە کۆمەڵایەتییەکان بکەن، یان هەست بە جیاوازی بکەن لە نێو گرووپی هاوتەمەنەکانیاندا.
- کەمبوونی متمانە بە کەسانی دەورووبەر
هەوەها کە پێشتر باسمان کەر کەمبوونی متمانە بە دایک و باوک دەتوانێت بگوازرێتەوە بۆ پەیوەندییەکانی دیکە. منداڵان لەوانەیە کەمتر متمانە بە هاوڕێکانیان بکەن یان ترسی ئەوەیان هەبێت کە کەسانی دیکە فریویان بدەن. ئەمە دەتوانێت کاریگەری لەسەر توانای دروستکردنی پەیوەندییەکی نزیک و بەهێز هەبێت.
- هەستکردن بە جیاوازی و دابڕان
ئەگەر خیانەتەکە ببێتە هۆی جیاوازی یان گۆڕانکاری گەورە لە ژیانی خێزاندا، منداڵان لەوانەیە هەست بە جیاوازی و دابڕان بکەن. بۆ نموونە، ئەگەر پێویست بێت منداڵەکان لەگەڵ دایک یان باوکیان بژین، لەوانەیە هەست بە نەبوونی کەسێکی گرنگ لە ژیانیاندا بکەن. هەروەها، گۆڕانکاری لە شوێنی نیشتەجێبوون یان قوتابخانە دەتوانێت کاریگەری لەسەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیان هەبێت.
- کێشە لە پەرەپێدانی کۆمەڵایەتی
منداڵان پێویستیان بە ژینگەیەکی سەقامگیر و خۆشەویستی هەیە بۆ پەرەپێدانی تواناکانی کۆمەڵایەتی. خیانەت و ناکۆکییەکانی پەیوەست بەوە دەتوانن ئەم ژینگەیە لاواز بکەن و ببنە هۆی دروستبوونی کێشە لە پەرەپێدانی کۆمەڵایەتی منداڵان. بۆ نموونە، منداڵان لەوانەیە کەمتر ئامادە بن بۆ بەشداریکردن لە چالاکییەکانی قوتابخانە یان کۆمەڵگە.
٣.کاریگەری هەستیاری
منداڵان لەوانەیە هەست بە ئازاری دەروونیی بکەن و نەزانن چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم هەستانە بکەن. ئەوان لەوانەیە پێویستیان بە پشتیوانی و ڕێنمایی هەبێت بۆ تێگەیشتن لە دۆخەکە و چارەسەرکردنی هەستەکان.
- هەستکردن بە ترس و نائارامی
خیانەت دەتوانێت هەستکرد بە ئارامی و ئاسوودەیی لە منداڵاندا لەناوببات، بە تایبەت ئەگەر بەردەوام گوێیان لە مشتومڕ و ناکۆکی و شەڕ و ئاژاوەی دایک و باوکیسن بێت. لەوانەیە ترسی ئەوەیان هەبێت کە خێزانەکەیان لەناوبچێت یان ئەوان بە تەنها بمێننەوە. ئەم ترسە دەتوانێت کاریگەری لەسەر خەو، خواردن، و چالاکییە رۆژانەکانیان هەبێت.
- کەمبوونی خۆشەویستی و سەرنجدان لە سەر منداڵان
لە کاتی خیانەت و ناکۆکیدا، دایک و باوک لەوانەیە کەمتر سەرنجی منداڵەکانیان بدەن، کە ئەمە دەتوانێت هەستی نەبوونی خۆشەویستی و سەرنجدان لە منداڵان دروست بکات. منداڵان پێویستیان بە دڵنیایی هەیە کە هێشتا خۆشەویستن و گرنگن، تەنانەت ئەگەر پەیوەندییەکەی نێوان دایک و باوک گۆڕانکاری بەسەردا هاتبێت.
- کێشە لە تێگەیشتن لە پەیوەندییەکان
خیانەت دەتوانێت تێگەیشتنی منداڵان لە پەیوەندییەکان و هاوسەرگیری گۆڕانکاری بەسەردا بهێنێت. ئەوان لەوانەیە پرسیاری ئەوە بکەن کە ئایا پەیوەندییەکان مانادارن یان ئایا متمانە بە کەسانی دیکە دەکرێت. ئەم پرسیارانە دەتوانن کاریگەری لەسەر بڕیارەکانی داهاتوو و پەیوەندییەکانی منداڵان هەبێت.
رێگاکانی کەمکردنەوەی کاریگەرییە نەرێنییەکان
بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییە نەرێنییەکانی خیانەت لەسەر منداڵان، پێویستە دایک و باوک و کەسانی نزیک لە منداڵەکان هەوڵ بدەن کە ژینگەیەکی پشتیوان و خۆشەویست بۆ منداڵەکان دابین بکەن. لێرەدا چەند رێگای سەرەکی دەخەینەڕوو
- گفتوگۆی کراوە و راشکاوە
گرنگە کە دایک و باوک بە شێوەیەکی گونجاو بۆ تەمەنی منداڵەکان، دۆخەکە روون بکەنەوە. پێویستە منداڵەکان بزانن کە خیانەتەکە پەیوەندی بە ئەوانەوە نییە و ئەوان هیچ گوناهـێکیان نییە. هەروەها، پێویستە منداڵەکان هەست بە ئاسوودەیی بکەن بۆ باسکردنی هەستەکان و پرسیارەکانیان.
- دابینکردنی ژینگەیەکی سەقامگیر
هەوڵ بدەن کە ژینگەیەکی سەقامگیر و ئارام بۆ منداڵەکان دابین بکەن، تەنانەت ئەگەر پەیوەندییەکەی نێوان دایک و باوک ناسەقامگیر بێت. بۆ نموونە، دوورکەوتنەوە لە مشتومڕ و ناکۆکی لە بەرچاوی چاوی منداڵەکان، و هەوڵدان بۆ پاراستنی رۆتینی رۆژانەی منداڵەکان
- وەرگرتنی یارمەتی پیشەیی
لە هەندێ حاڵەتدا، وەرگرتنی یارمەتی پیشەیی، وەک رێنمایی دەروونیی بۆ منداڵان، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ چارەسەرکردنی کێشە دەرونییەکان و پەرەپێدانی رێگاکانی مامەڵەکردن لەگەڵ دۆخە سەختەکان. پسپۆڕانی دەروونیی دەتوانن یارمەتی منداڵەکان بدەن بۆ تێگەیشتن لە هەستەکان و دروستکردنی متمانەیەکی نوێ
- خۆشەویستی و سەرنجدان
منداڵ پێویستی بە خۆشەویستی و سەرنجدانی بەردەوام هەیە، بە تایبەت لە کاتی گۆڕانکارییە گەورەکاندا. هەوڵ بدەن کە کاتێکی زیاتر لەگەڵ منداڵەکانتان بەسەر ببەن، گوێیان لێ بگرن، و دڵنیاییان پێ بدەن کە هێشتا خۆشەویستن و گرنگن.
کاریگەرییە درێژخایەنەکان
کاریگەرییەکانی خیانەت لەسەر منداڵان لەوانەیە ماوەدرێژ بن و کاریگەری لەسەر ژیانی داهاتوویان هەبێت. بۆ نموونە، منداڵان لەوانەیە کێشەیان لە دروستکردنی پەیوەندییەکی متمانەپێکراو هەبێت لەگەڵ هاوسەرەکانیان، یان ترسی ئەوەیان هەبێت کە خیانەتیان لێ بکرێت. هەروەها، ئەوان لەوانەیە تێگەیشتنێکی نەرێنی لە هاوسەرگیری و خێزانیان بۆ دروست بێت.بۆ کەمکردنەوەی ئەم کاریگەرییە درێژخایەنانە، پێویستە منداڵەکان فێری رێگاکانی مامەڵەکردن لەگەڵ هەستەکان و دروستکردنی پەیوەندییەکی سەلامەت بن. هەروەها، دایک و باوک دەتوانن نموونەیەکی باش بن بۆ منداڵەکانیان لە رێگەی مامەڵەکردن بە ئەخلاق و لۆژیک لەگەڵ دۆخەکەدا
کۆتایی
کێشە و ئەنجامەکانی خیانەت زۆر زۆرن و زیانێکی زۆر بە خۆت و هاوسەرەکە و منداڵەکەت بگەیێنێت.خیانەت لە خێزاندا بە هۆی یکێک لە ئەندامانی خێزنەکە(دایک یان باوک) کاریگەرییەکی قووڵ لەسەر منداڵان دروست دەکات، بەڵام لە رێگەی گفتوگۆی کراوە، دابینکردنی ژینگەیەکی سەقامگیر، وەرگرتنی یارمەتی پیشەیی، و خۆشەویستی و سەرنجدان، دەتوانێت ئەم کاریگەرییانە کەم بکاتەوە. گرنگە کە دایک و باوک ئەوە لەبەرچاو بگرن کە منداڵان پێویستیان بە پشتیوانی و خۆشەویستی هەیە، بە تایبەت لە کاتی گۆڕانکارییە گەورەکاندا. بە دروستکردنی پەیوەندییەکی بەهێز و متمانەپێکراو لەگەڵ منداڵەکان، دەتوانیت کاریگەرییە نەرێنییەکانی خیانەت کەم بکەیتەوە و منداڵەکەت بە شێوەیەکی سەلامەت پەروەردە بکەیت.
